Literatür Taraması Nedir? Literatür Taraması Nasıl Yapılır?

Bir araştırmanın en önemli hususlarından biri hiç şüphesiz literatür taramasıdır. Araştırmanızın içeriği ne kadar iyi olsa da iyi bir literatür taramasından geçmediği sürece gereken değeri görmeyecektir. Kısaca literatür taraması var olan kaynak ve belgeleri inceleyerek veri toplamak, mevcut çalışmalardaki hipotezleri değerlendirdikten sonra savımızı ortaya koymak açısından oldukça önemlidir. Çalışmalardan haberdar olmanın gerekliliği de geniş bir tarama ve ciddi emek ister.

Literatür taraması ile aynı zamanda araştırma konumuzun haritasını da çıkarmış oluyoruz. Girişilen bu çalışmada  "Yeterli kaynak var mı? Araştırdığım konu daha önce çalışılmış mı? Kimler çalışmış? Konu hangi açıdan ve nasıl bir yöntem ile incelenmiş?" gibi pek çok soruya cevap bulacaksınızdır. Ayrıca daha önce konuyu inceleyen araştırmacıların gözlüğünden meseleyi ele aldıktan sonra kendi gözlüğünüzü takacaksınız. Bu nedenle literatür taraması kaynakların künyelerinin bir araya getirilip yığın halinde biriktirilmesi değildir. Bu faaliyet taramadan ziyade istiflemedir. 

Araştırma konunuza göre literatür taramasında başvurulan kaynaklar da değişiklik göstermektedir. Bu nedenle literatürü taraması yaparken kendi alanınıza hakim olmalı, hakim değilseniz de bu alanda çalışanlara danışmalısınız. Çünkü çalışma konunuzdaki önemli kaynakların ışığında literatür taraması yapmak en doğrusudur. Taramaya hangi kaynaktan başlayacağımızı bilmezsek zaman kaybeder, yanlış kaynaklardan yola çıkarak bocalarız.

..

Literatür taramasına gereken değeri vermezsek ortaya koyacağımız bilimsel araştırmada eksiklerin olması kaçınılmazdır. Örneğin tarama yapmadan elinizdeki kaynaklardan bir sonuca ulaştığınızı farz edelim. Bu eseriniz yayınlandıktan sonra daha önce yapılan araştırmalarda aynı bulgular ortaya konmuşsa eleştirilerle karşılaşırsınız. Yani bilim dünyasına katkıda bulunmak yerine daha önceden ortaya koyulan bulguları tekrar etmiş olursunuz ve çalışmanızın özgünlüğü, katkısı tartışılır. Bilimsel çalışmalar, bulgular birbirinin üzerine eklenerek yürütülür ve böyle değer görür.

Literatür Taraması Nasıl Yapılır?

1-Literatür taramasına başlarken ilk aşamada konunuzla alakalı kayda değer eserleri incelemekle başlarsınız. 

2- Daha sonra ele aldığınız eser kendinden önceki çalışmalara atıfta bulunduğu için alakalı eserlere ulaşırsınız. Örneğin "A" yazarının bulgularına "B" yazarının eserinde verdiği atıftan ulaşırsınız. 

3- "B" yazarının eserini incelemeye başlarsınız ve burada da konunuz ile alakalı "C" yazarının bulgularına ulaşırsınız. Süreç bu şekilde devam eder ve çemberi giderek daraltırsınız.

4- Tarama işleminizi bilimsel dergilerde, yayınlarda, gazetelerde, arşiv belgelerinde ve kitaplarda yürütürsünüz. Yardıma ihtiyacınız olan durumlarda konuyla alakalı daha önceden çalışmış bir uzmana danışırsınız.

Araştırma yapılırken ilk başta dikkat edilmesi gereken husus en yeniden en eski yayına göre sırasıyla inceleme yapmaktır. Bu şekilde güncel literatüre ve değişen bulgulara hakim olursunuz.  Diğer türlü yapılan araştırmada hataya düşmeniz olasıdır.  Güncel eserden yola çıkarak tarama yapmak konuyla alakalı önceki çalışmalara daha hızlı ulaşmak açısından önemlidir. Çünkü eser ne kadar yeniyse o kadar çok kendinden önceki kaynaklardan faydalanmış demektir..